SERVİKS KANSERİ
Ocak ayı Serviks kanseri farkındalık ayı olup bu nedenle sizleri de kısaca bilgilendirmek istedim:
Serviks yani halk arasında bilinen adıyla Rahim ağzı Kanseri Serviks hücrelerinin HPV (Human Papilloma Virüs) ile enfekte olarak anormalleşmeleri ve yıllar içerisinde yavaşça kanser hücrelerine dönüşmeleri sonucu ortaya çıkar.
Serviks kanseri gerçek kanser haline gelmeden önce kanserleşmenin basamak basamak ilerlediği ve yıllar sonunda gerçek kanser haline geldiği bir öncü evreye sahip olan bir kanser türüdür ve çoğu kanser tipinden bu yönüyle farklıdır. Bu kanserleşme sürecinde kansere gidişat basamak basamak yıllar içinde oluştuğu için bu zamanlarda saptadığımızda hastamızı gerçek serviks kanseri olmadan basit tedavilerle önlemek mümkün olduğu için halkın bu konuda bilinçlendirilmesi temel hedefimizdir.
Smear sonucunuz ya da HPV testiniz kötü çıktığında sizin için durum kötü bibi olsa da ( hücrelerinizde HPV nedeniyle kanserleşme başladığı için) başka açıdan da tedavi olup kurtulacağınız ve size önerilen takip muayenelerinizi ihmal etmedikçe asla serviks kanseri olmayacağınız için de çok şanslısınız diyebilirim.
HPV nedir?
Smear Testi nedir?
HPV cinsel yolla bulaşan ve toplumda hayat boyu %80 oranda karşılaşılan bir virüstür.
Servikal tarama yani smear testi bu HPV tarafından bozulan anormal hücreleri bulunduran kadınları henüz tedavi edilebilir erken “kanser öncesi” evredeyken bulmak için yapılır.
Günümüzde direkt olarak cinsel bölgedeki HPV varlığın ve hangi HPV olduğunu ortaya çıkarak testler de aynı amaçla kullanılmaktadır.
Türkiye’de servikal tarama 20 ile 65 yaş arasındaki tüm kadınlara yapılmalıdır. Ülkemizin sosyokültürel nedenleri dolayısıyla bu test genelde cinsel ilişki ya da evlilik sonrası yapılmaya başlanabilmektedir.
Menapoza girmiş olmak, tüplerini bağlatmış olmak ya da cinsel yaşamı olmamak smear alınmamasını gerektirmez.
Türkiyede bu konuda oluşmuş kesin bir takvim bulunmasa da doktorunuz aksini önermediği sürece ben 20 yaşından sonra yıllık smear testlnizi yaptırmanız öneririm. Smear verme sıklığınızın uzatılması ve diğer gerekli öneriler için doktorunuzla görüşünü almanızı tavsiye ederim
Ne yazık ki henüz tüm ülke çapında planlı ve programlı bir tarama programımız olmaması nedeniyle sorumluluk büyük ölçüde siz kadınlara kalmaktadır.
Avrupa ülkelerindeki gibi smear zamanınız geldiğinde sizi sağlık merkezine davet eden bir sistem olana kadar bu süreci kendiniz ve doktorunuzla planlamanız gerekmektedir.
Smear Testi nasıl yapılır?
Randevunuz menstrüasyon döneminizin ortasında, son menstrüasyonunuzun bitiminden yaklaşık 10 gün sonra olmalıdır.
Randevuya gelmeden önce yapmanız gereken hazırlıklarI kısaca:
1_Randevunuzdan önceki 2 gün boyunca vajina içi herhangi bir tedavi kullanmaktan kaçınmalısınız
2_Randevunuzdan önceki gece cinsel ilişkiden kaçınmalısınız.
Bu tavsiyelerin amacı servikal smearınızın doğru şekilde taranmasını sağlamak ve smearın tekrarlanması için başka bir randevu almanıza gerek kalmamasını sağlamaktır.
Sizden muayene masasına uzanmanız istenecek ve spekulum adı verilen bir alet yavaşça vajinanıza yerleştirilecektir. Kadınların çoğu bu işlem sırasında ağrı yaşamaz ancak çok gerginseniz rahatsız olabilirsiniz.
Spekulum, doktora veya hemşireye serviksinizi (rahimağzınızı) detaylı olarak görme imkânı verir ve sonra serviks hücrelerinizden bir örnek fırça kullanılarak alınır.
Sizden aınan örnek laboratuara gönderilir ve orada anormal hücrelerin saptanması için mikroskop altında incelenir.
Anormal hücreler saptanırsa bunlar görülen anormalliklerin şiddetine göre evrelendirilir.
Serviks Kanseri Tarama Testleri
Servikal Tarama için değişik birkaç metod vardır:
Servikal sitoloji
Geleneksel smear testi
Klasik Pap testi 1943 yılında onu bulan kişi Georges Papanicolaou tarafından tarif edilen ile aşağı yukarı aynı şekilde yapılır. Kısa süren vajinal muayene sırasında küçük bir spatül veya fırça kullanarak serviksinizden hücre örneği alacaktır. Klasik Pap testinde bu hücreler derhal cam mikroskop lamına yayılır ve daha sonra lamın üzerine hücreleri korumak için sıvı spreylenir. Lam laboratuara gönderilir ve orada hücrelerin daha kolay görülebilmesi için işlemlerden geçirilir. Daha sonra var olabilecek anormal hücrelerin saptanması için mikroskop altında incelenir. Anormal hücreler saptanırsa, bunlar görülen anormalliğin şiddetine göre evrelendirilir.
Sıvı Bazlı Sitoloji Dikili Devlet Hastanemiz Kadın Doğum polkiniğinde yaılan yöntem olup
Sıvı bazlı sitoloji (LBC) servikal smear hazırlanmasında kullanılan yeni bir yöntemdir. LBC ile klasik servikal smear arasındaki ana fark, serviksten alınan hücrelerin cam mikroskop lamına yayılmayıp, doğrudan koruyucu sıvı içeren cam kaba koyulmasıdır. Dolayısıyla kadınlar açısından çok az değişiklik söz konusudur. Vajina muayenesi tamamen aynıdır ve servikal hücre örneği klasik servikal smear ile aynı şekilde alınır. Ancak daha sonra fırça veya spatül ile alınan örnek koruyucu sıvı içeren kapta yıkanır veya bekletilir. Kap kapatılır ve laboratuvara gönderilir; burada sıvı içerisindeki serviks hücreleri cam mikroskop lamının hazırlanmasında kullanılır. Bu noktadan itibaren, mikroskop lamı klasik servikal smear ile çok benzer şekilde işlemden geçirilir. İlk önce, hücrelerin daha kolay görülebilmesi için işlemden geçirilir ve sonra var olabilecek anormal hücrelerin saptanması için mikroskop altında incelenir. Anormal hücreler saptanırsa, anormallik şiddetine göre evrelendirilir ve doktorunuza rapor şeklinde gönderilir.
Bu testlerin güvenilirliği
Klasik Pap testi
Pap-smear testi 1940 yılında uygulamaya girmesinden buyana binlerce kadının hayatını kurtarmıştır. Ancak yine de kusursuz bir tarama testi olduğu söylenemez. Pap testi bazı anormal hücreleri de atlayabilir (yanliş negatif test sonucu) ya da normal olan bazı hücreler anormal olarak adlandırılabilir (yanlış pozitif test sonucu).
Bu hatalar genellikle şu sebeplerden olabilir:
Anormal hücrelerin bulunduğu bölge örnek alınan fırça ya da spatula tarafından es geçilebilir,
Bu hücreler fırça ya da spatula tarafından alınmış ancak incelenen cama taşınamamış olabilir,
Alınma ve cama aktarılmada bir sorun olmasa bile inceleyen kişinin tecrübesine bağlı olarak atlanabilir,
Anormal olarak bildirilen hücreler başka sebeblerden böyle gözükmektedir ve kanserle ilgileri olmayabilir.
Bu nedenlerden dolayı Pap testi düzenli olarak tekrarlanırsa etkili bir tarama programı olarak işlev görür. Yüksek kaliteli servikal kanser tarama programı bu hastalıktan %80 oranında korunma sağlar.
Sıvı Bazlı Sitoloji (LBC)
LBC klasik smear yöntemine gore bazı avantajlar sunar ve güvenilirliği daha fazladır:
Klasik smear de serviksten dökülen hücrelerden elde edilenlerin laboratuara gönderilmesi söz konusuyken, sıvı bazlı sitolojide kullanılan fırça tamamen laboratuara gönderildiği için bütün hücreler incelenebilir
Sıvı bazlı sitoloji kan ve mukus gibi hücre artıklarını inceleme ortamından uzaklaştırdığı için yetersiz ya da yanlış değerlendirme çok daha azdır.
Anormal bir test sonucunuz varsa, smear testinde sorun çıktıysa;
Servikal smear sonuçlarının büyük kısmı normaldir ancak bazıları değildir.
Sonucunuz anormal ise, bu anormal serviks hücrelerinin saptandığı anlamına gelir. Genellikle bunlar hafif anormalliklerdir ve kanseriniz olduğu anlamına gelmez.
Gerçekte, anormal servikal smearlı kadınların pek çoğunda tedaviye gerek olmaz. Ancak bazılarında tedavi gereklidir ve anormal sonuca sahip tüm kadınlar, ne kadar hafif evreli olurlarsa olsunlar, serviks kanseri gelişme risklerini azaltmak için dikkatle izlenmelidirler.
Sitoloji (smear) sonuçları
Servikal smearınızda anormal hücreler saptanırsa bunlar gözlenen anormalliklerin şiddetine (diskaryozis adı verilir) göre evrelendirilir.
Bu evreleme ne tür bir takibin gerekli olduğuna karar verirken doktora yardımcı olur.
Ulkemizde uygulanan sınıflama sisteminde smear sonuçları şu şekilde olabilir:
· Normal
· Yetersiz smear
· Sınırda değişiklikler (ASCUS – Atypical Squamous Cells of Undetermined Significance)
· Hafif diskaryoz (LGSIL – Low Grade Squamous Intraepithelial Lesion)
· Orta ve Yüksek Dereceli Diskaryoz (HGSIL – High Grade Squamous Intraepithelial Lesion)
· Serviks Ca
Kolposkopi nedir?
Kolposkopi kısaca muayene sırasında doktorunuzun rahimağzınızı direk gözle değil büyütücü bir optik mercek sistemi ile incelemesidir.
Kolposkopide servikal smear alınması sırasında kullanılana benzer bir pozisyonda özel bir sedyeye sırtüstü yatmanız gerekir. Serviksinizi açık bir şekilde görebilmek için, vajinanızın içerisine spekulum yerleştirilir ve kolposkop kullanarak vajinanızın dışından serviksinize bakılır. Bu sırada anormal bölgelerin görülmesini kolaylaştırmak amacıyla serviksinize farklı kimyasal sıvılar uygulanabilir.
CIN 1 (LGSIL)
Biyopside hafif anormallikler saptanmıştır. Bu sonuca sahip olan kadınların yarısından fazlası tedaviye ihtiyaç duymaz çünkü bu anormallikler kendiliğinden ortadan kalkar. Ancak bazı kadınlarda tedavi edilmesi gereken serviks hastalığı olabilir veya gelişebilir. CİN 1 takibi bu nokta akılda tutularak tasarlanmıştır.
Sınırda ya da hafif diskaryoz nedeniyle kolposkopiye yönlendirildiyseniz ve biyopsinizde CIN1 (LGSIL) bulunduysa iki izlem yöntemi vardır.
Kolposkopi normal ise, size 6 ay sonra servikal smearı tekrarlamanız önerilecektir.
Tekrar yapılan bu servikal smear:
Normaldir- rutin tarama için tekrar geleceksiniz
Sınırda değişiklikler -12 ay içerisinde tekrar servikal smear yaptırmanız önerilecektir
Hafif diskaryozis (LGSIL)- 12 ay içerisinde tekrar kolposkopi yaptırmanız önerilecektir
Orta veya Şiddetli (HGSIL)- doğrudan kolposkopiye sevk edileceksiniz.
Kolposkopi düşük evreli hastalığı gösterirse, 6 ay içerisinde tekrar kolposkopi yaptırmanız önerilecektir. Bazen, koşullara bağlı olarak, serviks kanseri gelişme riskini azaltmak için anormal bölgenin uzaklaştırılması amacıyla tedavi için tekrar gelmeniz tavsiye edilebilir.
CIN 2 (HGSIL)
Biyopside orta derecede anormallikler saptanmıştır. CIN 2 şeklinde sınıflanan anormalliklerin ilerleme olasılığı daha fazladır. Dolayısıyla, bu sonuca sahip kadınlara genellikle serviks kanseri gelişme riskini azaltmak için anormal bölgenin uzaklaştırılması amacıyla tedavi için tekrar gelmeleri tavsiye edilir.
CIN 3 (HGSIL)
Biyopsinizde ciddi anormallikler saptanmıştır. CIN 3 şeklinde sınıflanan anormalliklerin ilerleme olasılığı yüksektir. Dolayısıyla, bu sonuca sahip kadınlara genellikle serviks kanseri gelişme riskini azaltmak için anormal bölgenin uzaklaştırılması amacıyla tedavi için tekrar gelmeleri tavsiye edilir.
CIN Tiplerinde Tedavi Şekilleri
Anormal serviks hücrelerinin çoğu tedaviye gerek kalmadan, kendiliğinden ortadan kalkar. Bazen bunlar ortadan kalkmadığında veya şiddetli evrede anormallik gösterdiklerinde serviks kanserine dönüşmemeleri için uzaklaştırılmaları gerekir.
Bunun için birçok tedavi yöntemi vardır:
Kriyoterapi
Kriyoterapide küçük metal bir levha donma noktasının altına indirilir ve anormal hücreleri dondurarak ortadan kaldırmak için serviks üzerine yerleştirilir. Kriyoterapi bazı jinekologların muayenehanelerinde veya hastanelerin jinekoloji polikliniklerinde uygulanabilmektedir. Neredeyse hiç ağrıya yol açmaz ve genellikle lokal anestezi gerekmez.
Lazer
Bu prosedürde anormal hücreleri buharlaşmalarını sağlayacak derecede ısıtmak için lazer kullanılır. Lazer tedavisi genellikle hastanelerin jinekoloji kliniklerinde uygulanır ve ağrısız olması için lokal anestezi kullanılır.
LEEP
Loop diatermi (LEEP veya LLETZ olarak da bilinir). Bu, bugün tedavide kullanılan en yaygın ve basit tedavidir. Bu prosedür anormal hücreleri ortadan kaldırmak için, elektrik ile ısıtılan küçük bir tel loop kullanır. Loop diatermi bazı jinekologların muayenehanelerinde veya hastanelerin jinekoloji polikliniklerinde uygulanabilmektedir. Ağrısız olması için lokal anestezi kullanılır.
Serviks kıanseri tedavisi cerrahi olup gerekli durumda radyoteraide uygulanır ,
CIN Tiplerinde Tedavi Şekilleri
Anormal serviks hücrelerinin çoğu tedaviye gerek kalmadan, kendiliğinden ortadan kalkar. Bazen bunlar ortadan kalkmadığında veya şiddetli evrede anormallik gösterdiklerinde serviks kanserine dönüşmemeleri için uzaklaştırılmaları gerekir.
Bunun için birçok tedavi yöntemi vardır:
Kriyoterapi
Kriyoterapide küçük metal bir levha donma noktasının altına indirilir ve anormal hücreleri dondurarak ortadan kaldırmak için serviks üzerine yerleştirilir. Kriyoterapi bazı jinekologların muayenehanelerinde veya hastanelerin jinekoloji polikliniklerinde uygulanabilmektedir. Neredeyse hiç ağrıya yol açmaz ve genellikle lokal anestezi gerekmez.
Lazer
Bu prosedürde anormal hücreleri buharlaşmalarını sağlayacak derecede ısıtmak için lazer kullanılır. Lazer tedavisi genellikle hastanelerin jinekoloji kliniklerinde uygulanır ve ağrısız olması için lokal anestezi kullanılır.
LEEP
Loop diatermi (LEEP veya LLETZ olarak da bilinir). Bu, bugün tedavide kullanılan en yaygın ve basit tedavidir. Bu prosedür anormal hücreleri ortadan kaldırmak için, elektrik ile ısıtılan küçük bir tel loop kullanır. Loop diatermi bazı jinekologların muayenehanelerinde veya hastanelerin jinekoloji polikliniklerinde uygulanabilmektedir. Ağrısız olması için lokal anestezi kullanılır.
Serviks Kanseri tedavisi cerrahi ve sonrasında lüzum halinde radyoterapidir.
KANSERDE TEMEL AMAÇ ERKEN EVREDE YAKALAMAKTIR.
Op.Dr.Abdurrahim KAPLAN
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı